Buitenplaats Akerendam

Fonds Sluyterman van Loo is gevestigd in het huis van de buitenplaats Akerendam, samen met het park vormt dit een rijksmonument uit de zeventiende eeuw. Ooit was de buitenplaats aangewezen voor de huisvesting en verpleging van oudere dames. Deze bestemming heeft de buitenplaats nu niet meer: de organisatie heeft hiervoor het naastgelegen wooncomplex Nieuw Akerendam gerealiseerd. In dit complex zijn 114 appartementen voor ouderen gevestigd.

Een van onze doelstellingen is om de buitenplaats Akerendam in stand te houden, zodat dit cultureel erfgoed ook voor toekomstige generaties er is. De buitenplaats is regelmatig te bezoeken: tijdens de open tuindagen, bijeenkomsten van het ouderenfonds en culturele activiteiten (voor ouderen) op de buitenplaats.

Historie buitenplaats Akerendam
De buitenplaats kent een rijke historie en verschillende eigenaren. De Amsterdamse koopman-regent Jan Bicker kocht tussen 1636 en 1639 de grond en liet een hofstede aanleggen in Beverwijk. Akerendam was een van de vele buitenplaatsen die werd gesticht door vermogende Amsterdammers in de zeventiende en achttiende eeuw. Deze buitenplaatsen lagen bij voorkeur aan de Amstel, de Vecht en in Kennemerland, om de stinkende stad in de zomer te ontvluchten.

Jan Lucas Pels heeft na ruim honderd jaar het huis vergroot en verfraaid. Het pand kreeg een monumentaal trappenhuis, een zaal met geschilderde behangsels en een indrukwekkend stucplafond. De tuin werd uitgebreid en kreeg een grote spiegelvijver, omgeven door een geometrisch patroon van lanen met hoge, strakke hagen.

Eind achttiende eeuw liet de toenmalige eigenaar Gerrit Hooft Gerritsz het strakke lanenpatroon vervangen door slingerende paden en een meer natuurlijke begroeiing. In 1800 liet de toenmalig eigenaar Johan Arnold Blois van Treslong aan de Velserweg een theekoepel bouwen met uitzicht over het Wijckermeer. Het meer zou zeventig jaar later worden ingepolderd: inmiddels kijkt de koepel uit over het Stationsplein.

Sluyterman van Loo en Akerendam
Mr. Willem Louis Sluyterman van Loo kreeg in 1852 de buitenplaats Akerendam in zijn bezit. Hij was vrederechter en later kantonrechter in Beverwijk. Mr. Willem Louis Sluyterman was getrouwd met Margaretha Zeewoldt. Ze kregen drie dochters: Frederica Henrietta, Anna Hermina en Paulina Abigaël. De drie de dochters bleven ongetrouwd en hielden na de dood van hun ouders Akerendam aan. Zij besloten het huis na te laten aan alleenstaande protestantse vrouwen, zodat die vrouwen na hun werkzame leven een plek zouden hebben om te wonen en verzorgd te worden.

Van 1947 tot en met de oplevering van het wooncomplex Nieuw Akerendam, hebben zeven dames in het huis gewoond. In de jaren negentig van de twintigste eeuw zijn de kamers op de begane grond van het huis stijlkamers geworden. De bovenste verdiepingen werden kantoorruimtes.

Park van de buitenplaats 
In de jaren 1639-1639 was het park een voorbeeld van het Hollands classicisme, een aanleg met rechthoekige en vierkante vakken in strakke lijnen. De tuin leverde ook voedsel op voor in de zomer. Overgebleven elementen uit die tijd: de lindeboom links voor het huis, de rechte laan achter het huis en de gracht om het huis. Tussen 1728 en 1756 kwam er een symmetrische spiegelvijver in barokstijl. In 1789 werd het terrein uitgebreid tot een oppervlakte van 17 hectare. Op een kaart uit 1791 is te zien dat het park een landschapsstijl kreeg.

Tussen 1800 en 1852 veranderde Akerendam enkele malen van eigenaar. In deze periode werd het terrein van Akerendam weer kleiner door economische omstandigheden. In 1852, toen Willem Louis Sluyterman van Loo Akerendam kocht, was het park nog slechts 2,5 hectare groot. 

Rond 1965 werd de barokvijver teruggebracht in het park. Door funderingsproblemen is er in 2019 voor een landschappelijke vijver gekozen, zoals in de periode 1852 -1964.

Restauraties

Omdat de buitenplaats en het huis een rijksmonument zijn, zijn er regelmatig restauraties aan het huis en het park.

• In de jaren negentig van de twintigste eeuw zijn Akerendam en het 2,5 hectare grote park helemaal gerestaureerd.
• In 2016 startte de restauratie van de Tuinkamer. Dit project werd mede mogelijk gemaakt door Provincie Noord-Holland. Fonds Sluyterman van Loo ontving een bijdrage van ruim € 80.000.
• Van 2019 tot en met 2021 zijn de vijver en keermuren gerenoveerd. Dit werd mede mogelijk gemaakt door de Provincie Noord-Holland.

Literatuur
Akerendam, een buitenplaats in Beverwijk.
Ellen Broersen, Walburg Pers, Zutphen, 1992 CIP/ISBN 906011.789.