Lang Leve Kunst
Meedoen aan kunst en cultuur geeft ouderen zin, plezier en uitdaging in het leven. Uit onderzoek is gebleken dat cultuurdeelname positieve effecten heeft op de levenskwaliteit van ouderen. Daarom betalen we mee aan culturele activiteiten voor ouderen.
Meedoen aan kunst en cultuur
De ambitie van het programma Lang Leve Kunst is dat vele ouderen in Nederland mee kunnen doen aan kunst en cultuur. We financieren projecten en stimuleren de ontwikkeling en/of uitbreiding van kunst- en cultuuractiviteiten voor ouderen. Daarnaast inspireren we organisaties om succesvolle formats uit te bouwen en verder in Nederland te verspreiden.
In het programma Lang Leve Kunst is jaarlijks circa € 1,6 miljoen beschikbaar voor meedoen aan kunst en cultuur. De co-financiers van het programma Lang Leve Kunst zijn: Stichting RCOAK, Stichting Brentano’s Steun des Ouderdoms, Anslo’s Hofje/De Eendracht en Stichting St. Jozef Rustoord & Paviljoen Lommerlust.
Het Lang Leve Kunst Fonds is in 2021 opgericht door Fonds Sluyterman van Loo en Stichting RCOAK met als doel om het levensplezier van ouderen te bevorderen door actieve kunstbeoefening. Vanaf 2024 heeft Fonds Sluyterman van Loo Lang Leve Kunst in eigendom en heeft het als programma van het fonds opgenomen. Fonds Sluyterman van Loo is geheel verantwoordelijk voor de uitvoering, de strategie en het beleid van Lang Leve Kunst.
Aanleiding en achtergrond
Tussen 2004 en 2012 kwamen er bij de twee ouderenfondsen Fonds Sluyterman van Loo en RCOAK vele aanvragen binnen voor kunstactiviteiten voor ouderen. Dat viel op en inspireerde om uit te gaan zoeken wat de meerwaarde daarvan was.
De fondsen Fonds Sluyterman van Loo en Stichting RCOAK zochten de samenwerking met anderen op en lieten in 2012 onderzoek doen naar het belang van kunstbeoefening. Wat bleek? “Respondenten ontlenen zelfrealisatie, positieve identiteit, een zinvolle en plezierige tijdsbesteding, zelfbevestiging, gezelschap, sociale steun en een betere gezondheid aan de kunstbeoefening.”
Het onderzoek liet tegelijkertijd zien dat relatief weinig ouderen meedoen aan cultuur, als gevolg van allerlei (praktische) belemmeringen. Het grootste knelpunt bleek het weinig passende aanbod, vooral door een beperkte samenwerking tussen zorg/welzijn en de culturele sector. De urgentie was daarom groot om dat te veranderen en ervoor te zorgen dat onderzoek, praktijk en beleid op één lijn kwamen. In 2013 kwam een convenant tot stand tussen onder andere Fonds Sluyterman van Loo, RCOAK en de ministeries OCW en VWS. Het doel was om kunstbeoefening door ouderen stimuleren.
Themaprogramma ‘Lang Leve Kunst’
Van 2014 tot en met 2020 liep het themaprogramma ‘Lang Leve Kunst’. Dit programma steunde op de basis van onderzoeken, publicaties en voorbeelden in het buitenland. De fondsen hebben 156 initiatieven gefinancierd en tien kwartiermakers aangesteld; organisaties die kunstactiviteiten voor ouderen gingen organiseren om te kijken wat goed werkte.
Dankzij het themaprogramma nam het Sociaal en Cultureel Planbureau vanaf 2016 de cultuurparticipatie van ouderen mee in de ouderenmonitor. In 2018 kwam er een evaluatie van de kwartiermakersprojecten, wat leidde tot meer onderzoek door ZonMw, gefinancierd door OCW en VWS.
Oprichting Lang Leve Kunst Fonds
Na tal van onderzoeken en ervaringen was duidelijk in welke vorm kunstbeoefening door ouderen het meest van meerwaarde kon zijn. Dat werd de basis van onze beoordelingscriteria. De fondsen besloten om het themaprogramma te wijzigen in het Lang Leve Kunst Fonds, dat in 2021 is gestart.
Fonds Sluyterman van Loo en RCOAK hebben het fonds opgericht. Vanaf 2024 ligt het eigenaarschap in handen van Fonds Sluyterman van Loo en zijn RCOAK, Brentano’s Steun des Ouderdoms, Anslo’s Hofje/De Eendracht en St. Jozef Rustoord & Paviljoen Lommerlust belangrijke co-financiers.
Kunstbeoefening
Is het doel van de activiteit kunstbeoefening, dus creatieve ontwikkeling van ouderen onder leiding van een professionele kunstenaar? We zien graag minimaal vijf sessies per deelnemer en een presentatie als afsluiting. De professionele kunstenaar weet de activiteit boven het alledaagse uit te tillen door de originele en uitdagende opdrachten, het materiaalgebruik, de professionele begeleiding én door de manier van presenteren van het resultaat. Het effect van kunstbeoefening is veel groter als de deelnemers regelmatig samenkomen in groepsverband. Daarom gaan wij uit van minimaal vijf activiteiten per deelnemer, bij voorkeur in een groep.
Cultuurdeelname
Is het doel van de activiteit cultuurdeelname, dus meedoen aan cultuur met interactie tussen deelnemers en cultuurmakers? Denk aan een aantal workshops of gesprekken rondom bezoek aan een tentoonstelling, theater- of dansvoorstelling. Deze activiteiten zijn vaak gericht op reflectie, zelfexpressie, creatie (in tekst/ beweging/ beeld), dialogen en levensverhalen. Dan verwachten we dat ouderen minimaal drie keer meedoen, bij voorkeur in een groep.
Presentatie
Meedoen aan kunst en cultuur verdient een podium. Kijk daarom ook naar de mogelijkheden voor een presentatie, zoals een optreden, voorstelling of tentoonstelling.
Samenwerking
Wij vinden samenwerking met andere organisaties en bijvoorbeeld vrijwilligers belangrijk, omdat het zorgt voor draagvlak en een duurzaam vervolg van het initiatief. Samenwerking tussen zorg-/welzijnsorganisaties en culturele organisaties is meestal een must: voor de werving van deelnemers en de inhoud van het kunstprogramma. De gemeente kan ook vaak een waardevolle partner zijn.
